Categories
Notes Yoruba Yoruba JSSCE

Akole Ise – Sise Atunyewo Fonoloji Ede Yoruba

Fonoloji ni eko nipa eto iro.

A le saleye eko nipa eto iro labe awon ori oro wonyi ninu ede Yoruba

  • Iro faweli
  • Iro konsonanti
  • Eto silebu
  • Ohun
  • Ipaje
  • Aranmo
  • Oro ayalo
  • Apetunpe abbl.

Atunyewo faweli ati konsonanti

 faweli ni iro ti a pe nigba ti ko si idiwo fun eemi.

Iro faweli pin si ona meji,

  1. Iro faweli airanmupe (7) meje

Aa     Ee     Ee     Ii     Oo     Oo     Uu

  1. Iro faweli aranmupe (5) marun-un

                an       en      in       on     un

Bi a se n ko faweli ni ilana fonetiki niyi

A      [ a]

e      [e]

e       [e]

i        [i]

o       [o]

o       [ o ]

u       [u]

an      [  an] 

en      [Ệ]

in       [Ῐ]

on      [ on]

un     [u]

Konsonanti ni iro ti a gbe jade nigba ti idiwo wa fun eemi.

Apapo konsonanti ede Yoruba je meji-dinlogun (18)

Bi a se n ko konsonanti ni ilana fonetiki.

b [b]

d [d]

f [f]

g [g]

gb [gb]

h [h]

j [j]

k [k]

L [L]

M [m]

n [n]

p [kp]

r [r]

s [s]

ṣ [  ]

t [t]

w [w]

y [j]

ATUNYEWO SILEBU

Silebu ni ege oro ti o kere julo ti eemi le gbe jade lee kan so so lai si idiwo.

Iye ami ohun ti o jeyo ninu oro kan ni iye silebu iru oro bee.

IHUN SILEBU

  • Faweli nikan  (F)
  • Apapo konsonanti at faweli  (KF)
  • Konsonanti aranmupe asesilebu  (N)

Apeere silebu faweli nikan  (F)

  •  Mo sun un je
  • Oluko ran an leti ounje
  • Mo ri i
  • Mo ra a

Akiyesi: Gbogbo faweli airanmupe ati faweli aranmupe le duro gege bi silebu kan ninu oro.

Apeere apapo konsonanti ati faweli (KF)

  • Gb + o
  • R + in
  • W + on
  • T + a
  • J + e

Apeere konsonanti konsonanti aranmupe asesilebu (n)

  •  Tade n je isu
  • Mo n lo
  • Ba-n-gba-de
  • o-ge-de-n-gbe

Akiyesi: Konsonanti aranmupe asesilebu le duro gege bii silebu kan.

Exit mobile version