Apejuwe  iro konsonanti

EKA ISE: EDE

AKOLE ISE: ITESIWAJU LORI EKO IRO EDE

Apejuwe  iro konsonanti

Iro konsonanti ni iro ti idiwo maa n wa fun eemi ti a fi gbe won jade.

A le pin iro konsonanti si ona wonyi;

1. Ibi isenupe
2. Ona isenupe
3. Ipo alafo tan-an-na

Ibi isenupe: Eyi ni ogangan ibi ti a ti pe iro konsonanti ni enu. O le je afipe asunsi tabi akanmole.

Alaye lori ibi isenupe

IBI ISENUPE	KONSONANTI TI A PE	ISESI AFIPE
Afeji-ete-pe	B, m	Ete oke ati ate isale pade-apipe akanmole ati asunsi pade
Afeyin fetepe	F	Ete isale ati eyin oke pade afipe asunsi ati akanmole pade
Aferigipe	T, d,s,n,r,l	Iwaju ahon sun lo ba erigi oke . afipe asunsi ati afipe akanmole
Afaja ferigipe	J,s	Iwaju ahon sun kan erigi ati aarin aja enu. afipe ati afipe
Afajape	Y	Aarin ahon sun lo ba aja enu.  afipe asunsi ati akanmole
Afafasepe	K, g	Eyin ahon sun lo kan afase .afipe asunsi ati akanmole
Afafasefetepe	Kp, gb,w	Ete mejeji papo pelu eyin ahon kan afase . afipe asunsi ati afipe akanmole
Afitan – an-na – pe	H	Inu alafo tan-an na ni a fi pe e

Ona isenupe: Eyi  toke si iru idiwo ti awon afipe n se fun eemi ti a fi pe konsonanti, ipo ti afase wa ati iru eemi ti afi gbe konsonanti jade.

Alaye lori ona isenupe

ONA ISENUPE	KONSONANTI TI A PE	IRU IDIWO TI AFIPE SE FUN EEMI
Asenupe	B,t,d,k,g,p,gb	Konsonanti ti a gbe jade pelu idiwo ti o po julo fun eemi afase gbe soke di ona si imu awon afipe pade lati so eemi, asenu ba kan na ni eemi inu enu ro jade nigba ti a si
Afunnupe	F,s,s,h	Awon afipe sun mo ara debi pe ona eemi di tooro, eemi si gba ibe jade pelu ariwo bi igba ti taya n yo jo
Asesi	J	A se afipe po, eemi to gbarajo ni enu jade yee bi awon afipe se si sile
Aranmu	M,n	Awon afipe pade lati di ona eemi, afase wale, ona si imu le, eemi gba kaa imu jade
Arehon	R	Ahon kako soke ati seyin, abe iwaju ahon fere lu erigi, eemi koja lori igori ahon
Afegbe-enu-pe	I	Ona eemi se patapata ni aarin enu, eemi gbe egbe enu jade
Aseesetan	W,y	Awon afipe sun to ara, won fi alafo sile ni aarin enu fun eemi lati jade laisi idiwo

Ipo tan-an-na: ibi alafo tan-an-na ni a fi n mo awon iro konsonanti akunyun ati aikunyun.

Alaye ni kikun

	IRO KONSONANTI	ALAYE
Konsonanti akunyun	D,j,gb,m,n,r,l,y,w	Awon konsonanti  ti a gbe jade nigba ti alafo tan-an-na wa ni ipo ikun, eemi kori Aaye koja,eyi fa ki tan-an-na gbon riri
Konsonanti aikunyun	P,k,f,s,s,h,t	Eyi ni awon konsonanti ti a gbe jade nigba ti alafo tan-an-na wa ni ipo imi eemi ri aaye gba inu alafo yii koja woo rowo

ATE IRO KONSONANTI

Ona isenupe		Afeji- Etepe	Efeyin- fetepe	Aferi-gipe	Afaja- ferigipe	Afaja-pe	Afafa- sepe	Afafaseu Fetepe	Afitan-an-na pe
Asenupe	Akunyun	B		D			G	Gb
	Aikunyun			T			K	Kp
Afunnupe	Aikunyun		F	S	S				H
Asesi	Akinyun				Dz
Aranmu	Akinyun	M		N
Arehon	Akinyun			R
Afegbe- Enupe	Akunyun			I I
Aseesetan	Akunyun					J		W

EKA ISE: ASA

AKOLE ISE: SISE OUNJE AWUJO YORUBA

Ouje ni awon ohun ti eniyan ati aranko n je tabi mu ti o fun ara wa ni okun ati agbara.

Won ni “Bi ebi ba kuro ninu ise, ise buse. Ouje ni oogun ebi.

Ise Agbe ni ise ti o gbajumo julo ni ile Yoruba, awon agbe yii ni on pese ire-oko ti eniyan ati eranko n je bii isu, ewa, agbado, gbaguda, eso lorisirisi bii, igba, ope, oyinbo, orogbo, asala, agbalumo, oronbo, obi abbl.

Ire oko ati bi a se n se won

• Iyan: Isu

A o be isu le na, ti isu ba jina, a o tu si odo. A o gun, bee ni a o ma ta omi sii titi yoo fi fele bi eti ti a o ko sinu abo fun jije pelu obe to gbamuse bii, efo riro tabi isapa.

• Amala: Ogede

Bi ogede ba ti gbe, won yoo lo o kuna . Elubo yii ni won yoo dasi omi hiho, ti a o fi omorogun ro o titi ti yoo fi dan. Leyin eyi ni a o fa sinu abo tabi inu ora iponmola. Obe gbegiri dara lati fi je amala ogede

• Aadun: Agbado

Ti a ba ti yan agbado, a o loo kuna. A o wa egeere epo ati eree ti a ti se,  ti a si din, won yoo ro epo ati eree yii mo agbado ti a lo. Aadun de niyen