Eka Isel Litireso

AKOLE ISE: Akoto ode-oni

Akoto ni ona ti a n gba ko ede Yoruba ni ona ti o bojumu ju ti ateyinwa lo.

Alaye lori akoto ode-oni

Ede Yoruba di kiko sile ni odun 1842

Pelu iranlowo awon ajihinrere ijo siemesi bisobu Samueli Ajayi crowther ati Henry Townsend.

Ile ijosin metodiisi, katoliki ati CMS se ipade lori akoto ede Yoruba ni odun 1875 – 1974

Abajade ipade won ni a n lo ninu  ede Yoruba titi di oni.

Iwonba iro ti a ba pe ni ki a se akosile re.

Apeere sipeli atijo ati sipeli tuntun

SIPELI ATIJO                                                                                                       SIPELI  TUNTUN

Aiye   Aye

Aiya       Aya

Eiye   Eye

Yio           Yoo

Pepeiye    Pepeye

Eiyele   Eyele

Enia Eniyan

Okorin       Okunrin

Obirin       Obinrin

Onje           Ouje

Shola                 Sola

Shango  Sango

Oshogbo Osogbo

Ilesha     Ilesa

Shagamu Sagamu

Offa Ofa

Ebute metta        Ebute-meta

Shade Sade

Ottun          Otun

Iddo      Ido

Akiyesi:- A ko gbodo ko konsonati meeji po ninu ede Yoruba. Ba kan naa, awon oro tabi iro ti a ko pe jade lenu yiyo ni a oo yo won

EKA ISE:  LITIRESO

AKOLE ISE: LITIRESO ALOHUN TO JE MO ASEYE.

Litrreso alohun ni litireso ti a fi ohun enu gbe jade ti a jogun lati odo awon babanla wa.

Apeere litireso alohun ajemayeye ni

i               Ekun Iyawo

ii              rara

ii              Bolojo

iv             Apepe

v              Dadakuada abbl

Ekun iyawo gege bi litireso alohun ayeye

Ekun Iyawo je ewi ti omo binrin ti n lo si ile oko maa n sun lojo igbe yawo.

Koko inu ewi ekun iyawo

• O n je ki a mo riri itoju ti awon obi re se lori re lati igba ewe.
• O wa fun idagbere fun ebi ati ara
• O wa fun omobinrin lati bere imoran lodo obi
• O wa fun eko fun awon wundia to ku lati pa ara won mo dojo igbeyawo

Agbegbe ti ekun iyawo ti n waye,

i               Ilu iseyin

ii              Ilu Ikirun

iii             Ilu Osogbo

iv             Ilu Oyo Alaafin

v              Ilu Ogbomoso abbl

Rara gege bi litireso alohun Ajemayeye

• Rara je litireso alohun atigbadegba lawujo Yoruba.
• Awon obinrin ile ti won mo itupale oriki orisun oko ni won maa nfi rara sisu pon oko won le.
• Akoko ayeye bii ifinijoye igbeyawo, isomoloruko, isile abbl ni awon asurara maa n sun rara ju lati fi ki awon eniyan ja-n-kan lawujo.
• Asun rara le je Okunrin tabi obinrin

Bolojo gege bi litireso alohun ajemayeye

• Awon omokunrin yewa ni o n sabe maa n ko bolojo lati fi se aponle, tu asiri ,se efe, soro nipa oro ilu, oro aje abbl.
• Won maa nko bolojo ni ibi ayeye bii, igbeyawo, isomoloruko, oye jije, isile abbl.

Igbelewon:

• Kin ni akoto?
• Ko oro atiji mewaa ki o si ko akoto irufe awon oro bee
• Fun litireso alohun ni oriki
• Ko litireso alohun ajemayeye marun un ki o si salaye

Ise asetilewa:  ko apeere ewi ekun iyawo kan lati fi han pe obinrin ti o n lo ile oko ni o maa n sun ekun iyawo lati fi moriri awon obi re.