Categories
Notes Yoruba

Eka Ise: Ede

ORI ORO: ISORI –ORO (ORO- ORUKO)

Ise ti oro Kan ba n se ninu gbolohun ni a le fi pin in si isori oro ti o ye ninu gbolohun. Isori oro Yoruba ni wonyii;

  1. Oro oruko(noun)
  2. Oro ise(verb)
  3. Oro aropo oruko(pronoun)
  4. Oro aropo oruko afarajoruko(prominal )
  5. Oro atokun(prepositional noun)
  6. Oro eyan/apejuwe (adjective)
  7. Oro asopo(conjuction)

ORO ORUKO

Oro oruko ni oro ti o le da duro ni ipo oluwa, abo ati eyan ninu gbolohun

Orisi oro oruko

  • Oro oruko eniyan- apeere; Ayinde, Akanni, Adufe, Kolawole,  Durojaye Yejide ,Tobiloba abbl
  • Oruko alaiseeyan– apeere; omi, igi, iwe, aga
  • Oruko ohun eleemii– apeere;eniyan,eranko,
  • Oruko ohun alaileemii– apeere;aga, omi, igi, ile
  • Oruko ohun aseeka– apeere; iwe,ile, oko, bata
  • Oruko ohun alaiseeka– apeere;epo, iyanrin, omi, iyo, gaari, irun ori,afefe
  • Oruko ohunafoyemo- apeere;Alaafia,imo, ife, ogbon,ibanuje,ayo
  • Oruko ohun aiseda- apeere; omi, ile,omo,

Ise ti oro oruko n se ninu gbolohun

Ipo ti oro oruko ba ti jeyo ninu gbolohun ni a fi n toka ise won

  1. Oro oruko n sise oluwa: eyi ni oluse nnkan ninu gbolohun. Ibeere gbolohun ni o ti maa n jeyo. Apeere;
  2. Kunle pa ejo
  3. Oluko koi se si oju patako
  4. Oro oruko n sise abo: eyi ni olufaragba ohun ti oluwa se ninu gbolohun. Aarin tabi ipari gbolohun ni eyi ti maa n jeyo.apeere;
  5. Baba ra oko
  6. Tuned lo si Ibadan ni ana

Oro oruko n sise eyan : nigba ti oro oruko meji ba tele ara won ninu apola oruko,oro oruko keji ni yoo je eyan fun oro oruko akoko.o le je ni ipo oluwa tabi abo. Apeere;

  • Okunrin olowo se ayeye ojo ibi re lana
  • Mo ri aja ode
  • Eran bokoto ni mo je ni ana

Igbelewon:

  • Ko isori oro Yoruba
  • Kin ni oro oruko?
  • Pelu apeere ko orisi oro oruko marun-un
  • Salaye ise ti oro oruko n se ninu gbolohun pelu apeere

Ise asetilewa:

  • Pelu apeere mete mete, salaye ise oro oruko meta ninu gbolohun.

ORI ORO: ISORI ORO ORUKO- ORO AROPO ORUKO

Oro aropo oruko ni awon oro ti a n lo dipo oro oruko ninu gbolohun

Abuda oro aropo oruko

  • Oro aropo oruko maa n ni eto eni: eyi ni eni kin in ni,eni keji ati eni keta ni ipo oluwa,abo ati eyan ninu gbolohun
  • Eni kin- in- ni ni eni ti o soro ninu gbolohun.apeere;

 Mo n jeun

  • Eni keji ni eni ti a n ba soro ninu gbolohun.apeere,

O n korin

                                          d. Eni keta ni eniti a n soro nipa re ninu gbplohun.Apeere,

                                               O n kawe

BI A SE LE LO ORO AROPO ORUKO NINU GBOLOHUN

  1. Ipo oluwa:          Eni                            Eyo                Opo

                                        Kin-in-ni                  mo                 a

                                         Keji                          o                     e

                                        Keta                         o                     won

  1. Ipo abo:            Eni                            Eyo                            Opo      

                           Kin-in-ni                  mi                               wa

                           Keji                          o/e                              eyin

                           Keta                     Afagun faweeli              won  

                                                         ti o keyin oro ise

  1. Ipo eyan:   :           Eni                           Eyo                Opo

                               Kin-in-ni                  mi                   wa

                               Keji                           re                   yin

                              Keta                           re                  won

Igbelewon:

  • Fun oro oropo oruko loriki
  • Salaye abuda oro aropo oruko pelu apeere
  • Pelu ate oro aropo oruko, salaye bi a se le lo oro aropo oruko ninu gbolohun.

Ise asetilewa:  

Mu apeere oro aropo oruko meji ni ipo oluwa,abo ati eyan ki o si lo o ninu gbolohun.

Exit mobile version