ITESIWAJU LORI EKO IRO EDE YORUBA (ILO OHUN)

EKA ISE: EDE

AKOLE ISE: ITESIWAJU LORI EKO IRO EDE YORUBA (ILO OHUN).

Iro ohun ni lilo soke, lilo sodo ohun eniyan nigba ti a ba n soro.

Iro ohun inu ede Yoruba pin si ona meji;

1. Iro ohun geere
2. Iro ohun eleyoo

Iro ohun geere: Eyi ni iro ohun ti o duro ni ori silebu lai ni eyo rara.

Awon iro bee ni;

a. Iro ohun oke ( / ) – M

b. Iro ohun isale ( \ ) – D

d. Iro ohun aarin ( – ) – R

Apeere iro ohun oke –                              mimo

titi

jide

kola abbl.

Apeere iro ohun Isale –                              ogede

Isale

Iwa abbl

Apeere iro ohun aarin –                              rere

Igba

Akin abbl

Iro ohun eleyoo: Eyi ni iro ti o n yo lati ipo iro ohun tire lo si ipo iro ohun miiran.

Iro ohun eleyo meji ni o wa;

1. Iro ohun eleyoo roke (V): eyi ni awon iro ohun ti a pe nigba ti a gbe ohun wa towa si isale lo si oke lee kan naa. Apeere

Olopaa – olopa

Paapaa – paapaa

Yii – yii

1. Iro ohun eleyoo rodo (^): eyi ni awon iro ohun ti a pe nigba ti a gbe ohun wa lati oke lo si isale leekan naa. Apeere

Yoo – yoo

Naa – naa

Akiyesi: A kii lo ami ohun eleyooroke ati eleyorodo mo ninu akoto ede Yoruba ode oni.

EKA ISE: ASA

AKOLE ISE: AWON OWE TI O JE MO ASA YORUBA

Asa igbeyawo

1. Ati gbeyawo ko to pon, owo obe lo soro
2. Bi aya ba moju oko tan, alarina a yeba

Asa iran-ra-eni lowo

1. Ajeje owo kan ko gberudori
2. Ka fi owo we owo ni owo se I mo
3. Ka ro so mo di, ka rodi maso, a ni ki idi sa ti ma gbofo
4. Ko kunrin rejo, kobinrin paa, a ni ki ejo sa ti ma lo abbl.

EKA ISE: LITIRESO

AKOLE ISE: ITUPALE ASAYAN IWE ITAN AROSO APILEKO TI AJO WAEC/ NECO YAN

Igbelewon:

• Fun iro ede loriki
• Salaye pelu apeere isori iro ede Yoruba
• Ko owe ti o je mo asa igbeyawo ati asa iran-ra-eni-lowo

Ise asetilewa:  ko apeere iro ohun eleyoo-rodo ati eleyoo-roke marun-un marun-un