Categories
Notes Yoruba

MOFIIMU

Mofiimu ni ege tabi fonran ti o kere julo ti o si ni ise ti o n se (tabi ihimo kikun) ninu ihunoro. Apeere eya moffimu ni oju, omo, owo, alaafia, eemi, egbon ati, ai, a, i, on. A ko le se atunge awon ege mofiimu oke wonyi mo ti a ba ge e, won yoo so itumo won nu.

Eya Mofiimu

A le pon mofiimu si orisii meji. Awon ni:

  1. Mofiimu Ipile (adaduro)
  2. Mofiimu afarahe

MOFIIMU IPILE TABI ADADURO: eyi je ege ti o le da duro lai i ni afikun fonran (afomo) miiran pelu re.

Mofiimu ipile maa n da itumo ni

A ko le fo mofiimu ipile si wewe mo. Mofiimu ipile le je:

1. ORO – ORUKO: oro oruko bayii kii gba afomo mora, bee ni a kole pinwon si meji tabi ki a seda won. Apeere: Adebisi, Igbokoda, Adaye, Omi, Ile, Ori abbl.

2. ORO – AROPO AFARAJORUKO: awa, eyin, awon, emi, iwo.

3. ORO – ISE: lo, gbe, wa, de abbl

4. ORO – APEJUWE: pupa, dudu, funfun

5. ORO APONLE: banku, roboto

A le lo mofiimu afarahen moa won isori (ii – iv) oke lati seda ororuko titun. Bi apeere

            ti + eyin ==== teyin

Awon oro – oruko kan wa ti a le se apehinpe won seda oruko tuntun. Bi apeere

            Irun + agbon ====== irungbon

Mofiimu Afarahe

Mofiimu afarahe tabi afomo je awon iro (leta) inu ede ti ko le duro bi oro kan lai je pe a kan mofiimu ipile mo won. A le pin mofiimu afarahe sei meji:

1. Afomo afarahe ibere (iwaju) mofiimu ipile ni an fi afomo kun ni ibere lati seda oro-oruko miiran. Afomo ibere le je ……

i. Eyo faweli airanmupe bii: a, e, ȩ, i, o, ǫ, u ki a wa fi kun mofiimu ‘ipile’. Apeere

            I + fe

            I + gbagbo

            A + de

            E + to

            E + ko

            O + sere

            Ǫ + muti

ii. Akanpo iro onisilebu meji bii ai, on, oni, ati, sai, abbl. Apeere

            ai + sun

            on + te

            oni + isu

            ati + je

            sai + gboran

2. Afomo afarahe aarin. Afomo aarin maa n waye ni aarin oro-oruko mofiimu adaduro ti a se apetunpe re. wunren afomo aarin ni; de, ki, je, ku, ni, si, ri, abbl. Apeere

Oro Oruko                   Afomo aarin                Oro Oruko                   Abajade

Ile                                ki                                 ile

Iran                              de                                iran

Ije                                ku                                ije

Emi                              ri                                  emi

Agba                            ni                                 agba

Opo                             ni                                 opo

Ebi                               si                                  ebi

Click here to ask a question and get an answer published in the forum. Read our disclaimer.

Get paid for every topic you create in: Shoutam.com Forum!MAKE-MONEY